Warszawa 2022, s. 262, nlb. 2.

Marcin Kula – historyk, z wykształcenia także socjolog. Emerytowany profesor Uniwersytetu Warszawskiego, obecnie profesor Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Przez wiele lat, wykładając, starał się zintegrować socjologię i historię w ramach socjologii historycznej.W tym kierunku zmierza także niniejsza książka. Przychodzi ona po uprzednio opublikowanych przez autora pozycjach: Najpierw trzeba się urodzić i Ostatecznie trzeba umrzeć (obie w Wydawnictwach UW) oraz Trzeba pracować i produkować, Trzeba mieć pieniądze, Trzeba mieszkać, myć się i ubierać, Trzeba jeść, Trzeba wydorośleć, Trzeba zapanować nad przestrzenią, Trzeba oswoić własne miejsce (te z kolei w „Bibliotece Iberyjskiej”). Wszystkie one złożyły się na niedającą się skończyć serię Wykłady z socjologii historycznej. Ich tytuły są z pewnością słuszne – ale tylko Czytelnik może ocenić, czy treść ciekawa..

Obserwacja na temat hierarchii społecznej, jej wyrazów i siły jej przestrzegania nieraz możemy formułować z potocznego doświadczenia. Mówi się, że niektóre zawody i szczeble hierarchii zawodowej miewają cechy kastowe - aż do bycia można wyodrębnionymi środowiskami, ograniczającymi rekrutację z zewnątrz. Mówi się czasem o "duchu kastowym" (kasta oficerska, kasta sędziowska, kasta profesorska...). Za mojej pamięci mówiło się o niektórych posłach, że "słoma im z butów wychodzi" - co też sugerowało myślenie w kategoriach kastowych. Istnienie takiego ducha może zdradzać nie tylko odpowiedź w kwestii częstotliwości małżeństw jeszcze niedawno określonych jako "mezalians", czy zewnętrznej rekrutacji nowych do grupy, ale choćby odpowiedź na pytanie ilu mieszkańców akademika bywało w prywatnych domach, jako zaproszeni, w Warszawie, czy w Krakowie - zwłaszcza gdy za PRL studenci częściej spotykali się w mieszkaniach niż dziś. Porozmawiajmy o tej tematyce - jak już nieraz o innych zagadnieniach, poruszonych w moich poprzednich "wykładach z socjologii historycznej". Spróbujemy odnieść socjologiczne pytania do tematyki historycznej.