Polacy w Portugalii w latach II wojny światowej w polskiej literaturze dokumentu osobistego. Doświadczenia kulturowej inności

Aleksandra Pajek

Strona główna/Wydania elektroniczne/Historia, Wspomnienia/Polacy w Portugalii w latach II wojny światowej w polskiej literaturze dokumentu osobistego. Doświadczenia kulturowej inności

Cena:

20,00 

Warszawa 2023, s.390.

SPIS TREŚCI

WSTĘP • 7

WYKAZ SKRÓTÓW • 28

Rozdział 1: Polscy uchodźcy w Portugalii w latach II wojny światowej – upamiętnienie i stan badań • 33

Rozdział 2: Literatura dokumentu osobistego jako pole reprezentacji i autokreacji autora • 57

Rozdział 3: Portugalskie Estado Novo wobec kwestii uchodźców wojennych • 125

Rozdział 4: Inność a nawet obcość – Portugalia w pierwszych wrażeniach • 153

4.1 Droga do Portugalii po klęsce Francji latem 1940 r. • 153

4.2 Wiedza polskich uchodźców o Portugalii przed 1940 r. • 163

4.3 Inni ludzie i ziemia • 174

Rozdział 5: Życie codzienne polskich uchodźców w Portugalii podczas II wojny światowej • 197

5.1 Organizacja miejsc • 197

5.2 Proces poznawczy i próby adaptacji do inności • 246

5.3 Oddziaływanie uchodźców wojennych na społeczeństwo portugalskie • 282

Rozdział 6: Portugalia z perspektywy czasu i miejsca • 305

ZAKOŃCZENIE • 315

ANEKSY

Aneks nr 1: List Stanisława Schimitzka do Antónia Vitora Guerry,dyr. Muzeum im. dr. Santosa Rochyw Figueira da Foz • 325

Aneks nr 2: Wybrane zdarzenia z życia Stanisława Schimitzka do roku 1940 r. • 327

Aneks nr 3: Fragment przemówienia pt. A Europa em guerra, wygłoszonego 9 października 1939 r. przez Salazara podczas posiedzenia Zgromadzenia Narodowego • 331

Aneks nr 4: Anonimowy list do Salazara z sierpnia 1940 r., potępiający m.in. merkantylny stosunek Portugalczyków do uchodźców • 338

Aneks nr 5: Mapa miejscowości Anadia, wykonana w 1940 r. przez Jana Kosidowskiego • 340

Aneks nr 6: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW, Warszawa, ul. Oboźna 8 • 341

Summary • 342

Resumo • 344

Bibliografia podmiotowa • 346

Bibliografia załącznikowa • 363

Indeks nazwisk • 377

SPIS ILUSTRACJI I TABEL • 38

Interesująca jest analiza dotycząca wpływu obecności wychodźców na przemiany społeczne w Portugalii. Autorka przedstawia generalnie pozytywny dialog kulturowy między Polakami i Portugalczykami, nie stroniąc od prezentacji dowodów różnego rodzaju doświadczeń kulturowej inności czy zdarzających się w zachowaniach obydwu stron elementów negatywnych, nie przeceniając jednak ich znaczenia dla oceny całości. Z rozprawy tej można wywnioskować znaczenie badań relacji polsko-portugalskich w okresie wojny, m.in. z punktu widzenia pozycji Polski i jej obywateli podczas konfliktu czy też sytuacji osób narodowości czy pochodzenia żydowskiego, co kłóci się ze stereotypem braku wartości tych stosunków.
Dr hab. Jan Stanisław Ciechanowski, prof. Uniwersytetu Warszawskiego

Uwzględniając stan badań nad losami polskich uchodźców w Portugalii czasów II wojny światowej oraz istniejące formy ich upamiętnienia, Autorka rozprawy przedstawiła własne na nie spojrzenie, przyczyniając się do lepszego ich zrozumienia, jak również do lepszego zrozumienia zjawiska wojennego uchodźstwa w szerszej perspektywie. Ale nie tylko o lepsze zrozumienie tu chodzi. Bowiem praca Aleksandry Pajek jest również przykładem „humanistyki ratowniczej”. Na ogół wojenne straty są nie do odzyskania, dzieło zniszczenia nie do naprawienia. Nawet uchodźstwo, co jest ratunkiem, określa wysoki rachunek strat bezpowrotnych. Dlatego tak ważne jest wszystko to, co jeszcze można „wydobyć”, nawet po wielu latach, ocalone i wypracowane kiedyś wartości w dostępnych jeszcze, choć już nie na „powierzchni”, świadectwach pamięci. Szczególnie cenne stają się tu wydobyte i utrwalone w ratowniczym procesie poznawczym tej rozprawy doktorskiej świadectwa spotkań polskich uchodźców na krańcach Europy z innymi.
Prof. Dr. Henryk Siewierski, Universidade de Brasília.

Dr Aleksandra Pajek – absolwentka portugalskiej sekcji dziennych studiów magisterskich, realizowanych w Instytucie Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego, stypendystka Instytutu Camõesa. Na Uniwersytecie Warszawskim ukończyła również roczne, międzywydziałowe studia podyplomowe „Prawo, ekonomia i zarządzanie w działalności gospodarczej”. Przez dziesięć lat była zatrudniona w Dziale Relacji Zewnętrznych dużej portugalskiej firmy, gdzie zajmowała się m.in. społeczną odpowiedzialnością biznesu. W latach 2015–2020 odbyła studia doktoranckie na Wydziale Neofilologii UW, zwieńczone pracą doktorską obronioną w czerwcu 2022 r.

Polacy w Portugalii w latach II wojny światowej w polskiej literaturze dokumentu osobistego. Doświadczenia kulturowej inności

Aleksandra Pajek

Strona główna/Wydania elektroniczne/Historia, Wspomnienia/Polacy w Portugalii w latach II wojny światowej w polskiej literaturze dokumentu osobistego. Doświadczenia kulturowej inności

Cena:

20,00 

Warszawa 2023, s.390.

SPIS TREŚCI

WSTĘP • 7

WYKAZ SKRÓTÓW • 28

Rozdział 1: Polscy uchodźcy w Portugalii w latach II wojny światowej – upamiętnienie i stan badań • 33

Rozdział 2: Literatura dokumentu osobistego jako pole reprezentacji i autokreacji autora • 57

Rozdział 3: Portugalskie Estado Novo wobec kwestii uchodźców wojennych • 125

Rozdział 4: Inność a nawet obcość – Portugalia w pierwszych wrażeniach • 153

4.1 Droga do Portugalii po klęsce Francji latem 1940 r. • 153

4.2 Wiedza polskich uchodźców o Portugalii przed 1940 r. • 163

4.3 Inni ludzie i ziemia • 174

Rozdział 5: Życie codzienne polskich uchodźców w Portugalii podczas II wojny światowej • 197

5.1 Organizacja miejsc • 197

5.2 Proces poznawczy i próby adaptacji do inności • 246

5.3 Oddziaływanie uchodźców wojennych na społeczeństwo portugalskie • 282

Rozdział 6: Portugalia z perspektywy czasu i miejsca • 305

ZAKOŃCZENIE • 315

ANEKSY

Aneks nr 1: List Stanisława Schimitzka do Antónia Vitora Guerry,dyr. Muzeum im. dr. Santosa Rochyw Figueira da Foz • 325

Aneks nr 2: Wybrane zdarzenia z życia Stanisława Schimitzka do roku 1940 r. • 327

Aneks nr 3: Fragment przemówienia pt. A Europa em guerra, wygłoszonego 9 października 1939 r. przez Salazara podczas posiedzenia Zgromadzenia Narodowego • 331

Aneks nr 4: Anonimowy list do Salazara z sierpnia 1940 r., potępiający m.in. merkantylny stosunek Portugalczyków do uchodźców • 338

Aneks nr 5: Mapa miejscowości Anadia, wykonana w 1940 r. przez Jana Kosidowskiego • 340

Aneks nr 6: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW, Warszawa, ul. Oboźna 8 • 341

Summary • 342

Resumo • 344

Bibliografia podmiotowa • 346

Bibliografia załącznikowa • 363

Indeks nazwisk • 377

SPIS ILUSTRACJI I TABEL • 38

Interesująca jest analiza dotycząca wpływu obecności wychodźców na przemiany społeczne w Portugalii. Autorka przedstawia generalnie pozytywny dialog kulturowy między Polakami i Portugalczykami, nie stroniąc od prezentacji dowodów różnego rodzaju doświadczeń kulturowej inności czy zdarzających się w zachowaniach obydwu stron elementów negatywnych, nie przeceniając jednak ich znaczenia dla oceny całości. Z rozprawy tej można wywnioskować znaczenie badań relacji polsko-portugalskich w okresie wojny, m.in. z punktu widzenia pozycji Polski i jej obywateli podczas konfliktu czy też sytuacji osób narodowości czy pochodzenia żydowskiego, co kłóci się ze stereotypem braku wartości tych stosunków.
Dr hab. Jan Stanisław Ciechanowski, prof. Uniwersytetu Warszawskiego

Uwzględniając stan badań nad losami polskich uchodźców w Portugalii czasów II wojny światowej oraz istniejące formy ich upamiętnienia, Autorka rozprawy przedstawiła własne na nie spojrzenie, przyczyniając się do lepszego ich zrozumienia, jak również do lepszego zrozumienia zjawiska wojennego uchodźstwa w szerszej perspektywie. Ale nie tylko o lepsze zrozumienie tu chodzi. Bowiem praca Aleksandry Pajek jest również przykładem „humanistyki ratowniczej”. Na ogół wojenne straty są nie do odzyskania, dzieło zniszczenia nie do naprawienia. Nawet uchodźstwo, co jest ratunkiem, określa wysoki rachunek strat bezpowrotnych. Dlatego tak ważne jest wszystko to, co jeszcze można „wydobyć”, nawet po wielu latach, ocalone i wypracowane kiedyś wartości w dostępnych jeszcze, choć już nie na „powierzchni”, świadectwach pamięci. Szczególnie cenne stają się tu wydobyte i utrwalone w ratowniczym procesie poznawczym tej rozprawy doktorskiej świadectwa spotkań polskich uchodźców na krańcach Europy z innymi.
Prof. Dr. Henryk Siewierski, Universidade de Brasília.

Dr Aleksandra Pajek – absolwentka portugalskiej sekcji dziennych studiów magisterskich, realizowanych w Instytucie Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego, stypendystka Instytutu Camõesa. Na Uniwersytecie Warszawskim ukończyła również roczne, międzywydziałowe studia podyplomowe „Prawo, ekonomia i zarządzanie w działalności gospodarczej”. Przez dziesięć lat była zatrudniona w Dziale Relacji Zewnętrznych dużej portugalskiej firmy, gdzie zajmowała się m.in. społeczną odpowiedzialnością biznesu. W latach 2015–2020 odbyła studia doktoranckie na Wydziale Neofilologii UW, zwieńczone pracą doktorską obronioną w czerwcu 2022 r.