Warszawa 2022 , s. 165.

Termin „awans społeczny” jest trudny do zdefiniowania – co zresztą nie dziwi w wypadku terminologii humanistyki. Oczywiście każdego, kto został prezydentem bądź premierem, papieżem,  szefem znaczącej instytucji, otrzymał Nagrodę Nobla itd. można wskazać jako tego, kto dokonał awansu. Są jednak casusy, gdzie trudno nie zawahać się przy pytaniu, czy mamy z nim do czynienia. Trockiego dzieciństwo upłynęło w jednej z żydowskich osad na Ukrainie (Janowka koło Chersonia), w jakiejś lepiance – acz w rodzinie, która dbała o jego kształcenie. Został jednym z czołowych przywódców mniej czy bardziej robotniczej rewolucji, która zmieniła świat – pytanie czy na lepsze – i jednym z przywódców zrodzonego z niej państwa. Dojście do roli czołowego wroga Stalina też w pewnym sensie było rzeczą niebagatelną, prawda, że skutkującą zamordowaniem go. Ernesto Che Guevara był lekarzem, potem czołowym dowódcą wojskowym, wice-przywódcą Kuby, dowódcą partyzantki uznanym za czołowego wroga USA, ofiarą, po śmierci której szeroko rozwinął się jego prawdziwy kult.
Dalsza trudność wynika z faktu, że obok pojęcia „elity” istnieje pojęcie „kontrelity”. Można także zapytać, czy na przykład ktoś, kto poświęcił karierę zawodową na rzecz politycznej – nawet udanej – odniósł większy sukces, czy mniejszy?

MARCIN KULA – historyk, z wykształcenia także socjolog. Emerytowany profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek-korespondent PAU. Przez wiele lat, wykładając, starał się zintegrować socjologię i historię w ramach socjologii historycznej. W tym kierunku zmierza także niniejsza książka. Przychodzi ona po uprzednio opublikowanych przez autora pozycjach: Najpierw trzeba się urodzić i Ostatecznie trzeba umrzeć (obie w Wydawnictwach UW) oraz Trzeba pracować i produkować, Trzeba mieć pieniądze, Trzeba mieszkać, myć się i ubierać, Trzeba jeść, Trzeba wydorośleć, Trzeba zapanować nad przestrzenią, Trzeba oswoić własne miejsce, Trzeba mówić różnymi sposobami, Trzeba znać zasoby symboli, Czy trzeba być wspólnotą?, Trzeba znać swoje miejsce w szeregu (te z kolei w „Bibliotece Iberyjskiej”). Wszystkie one złożyły się na budowaną serię Wykłady z socjologii historycznej. Ich tytuły są z pewnością słuszne – ale tylko czytelnik może ocenić, czy treść ciekawa.